ایشان نیز پانزدهمین حلقه این سلسله ذهبیه می باشند. نام شان محمد ابن محمد بهاء الدین شاه نقشبند قدس سره اویسی و بخاری می باشند. سال 718 هجری در نزدیکی بخارا دهی به نام هندوان به دنیا آمدند که بعد ها با قصر عارفان مشهور شد. ایشان نیز سید هستند و از نوادگان امام جعفر صادق که منتهی به حضرت علی رضی الله عنه می شود. لقب ایشان “بلا گردان” می باشد.
تحصیل، انتساب و ارشاد
در ایام طفولیت محمد بابا سماسی ایشان را به عنوان پسر خوانده قبول کردند. ظاهرا ایشان تحت تربیه معنوی خواجه امیر کلال قدس سره اخذ فیض کرده اما از آن جا که ایشان اویسی المشرب هستند لذا از روحانیت خواجه عبد الخالق غجدوانی فیض یاب شده اند.
شاه نقشبند قدس سره حنفی المذهب بوده ذکر جهری که از زمان خواجه محمود انجیرفغنوی تا سید امیر کلال قدس سره ادامه داشت، با ذکر خفی قلبی جمع کردند. لذا به ایشان در این سلسله “علانیون” گفته شده است.
شاه نقشبند قدس سره از روحانیت خواجه عبد الخالق غجدوانی استفاده و استفاضه کرده با تعلیمات ایشان ذکر علانیه را به کلی ترک کرده ذکر قلبی خفی را جایگزین کردند.
ذکر خفی قلبی در روحیه مریدان و محبان شان تاثیر بسزایی کرد. این تاثیر به نقش، تاثیر ذکر نیز به بند تشبیه شده است. از آن جا که این تاثیر به طفیل ایشان در قلوب دوستدارانش تاثیر نا گسستنی به جا مانده، بنا بر این نقشبند گفته شده است.
در روایتی نیز پدر عالی شان نقاش بوده و در ایام طفولیت در نزد پدر این مسلک را آموختند. بعد ها به ایشان چنین الهام شد “تو برای این کار آفریده نشده و با کار نقاشی امر نشده ای.” از این سبب نقش ظاهری را ترک کرده با نقش باطنی مشغول شدند که با “نقشبند” معروف و مشهور گشتند. یا این که ایشان با همت و توجه محبت خدا را در قلب مریدانش حک می کرده لذا ملقب به نقشبند شده اند.
به منتسبین ایشان نیز نقشبندی گفته شده است. جمع آن نقشبندان می باشد. به این طریقت نقشبندیه نام داده شده است.
خواجه امیر کلال در حضور همه دوستدارانش به شاه نقشبند توجه کرده چنین فرموده است:
“فرزندم بهاء الدین! امر خواجه محمد باب سماسی را در باره شما به جا آوردم. ایشان به من چنین گفته بودند: “چنان که من تو را تربیت کردم تو نیز فرزندم بهاء الدین را آن گونه تربیت کن. در باره او به هیچ وجه کوتاهی نکن. من نیز امر ایشان را حرفبه حرف به جا آوردم.” بعد به صدر شان اشارت کرده چنین گفتند: “به خاطر تو تمام انوار و تجلیات الهی و فیوضات محمدی را که به صدر و لطائفم آمد، به تمامها به صدر تو سرازیر کردم.”
اقوال زرین ایشان
شاه نقشبند قدس سره حدیث گهر بار رسول اکرم صلی الله علیه وسلم که فرمودند: “آن چه را که دوست نداری در بین مردم انجام دهی، در تنهایی نیز نکن” راهرو حق، جاه ها و مکان های خالی را باید پر و مملو ببیند. چنان که در میان مردم دست از کار های بد بر می دارند لذا باید در جای تنها و مخفی نیز دست به کار های نا شایست نیازند.”
“این راه، راه بهترین، با ارزش ترین و با فضیلت ترین راه درست و مستقیم می باشد. عروه وثقی یعنی سالم ترین ریسمان است. راهی است مطابق سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم و راه اصحاب گزین رضوان الله تعالی علیهم اجمعین.”
اگر به عیب دوستان خود نظر کنیم، البته که بی دوست خواهیم ماند. چون هیچ کس از اوصاف بشری مبرا نیست.”
وفات و مقبره شان
خواجه علاء الدین عطار قدسه سره می فرمایند: “قبل از فوت شان در نزد جناب عالی سوره یاسین می خواندم. بعد از نصف یاسین ما حول بسیار نورانی شد بعد از ختم آن با کلمه توحید مشغول شدند و در این اثنا نیز جان به جان آفرین تسلیم کردند.”
ایشان روز سوم ربیع الاول سال 791 هجری در زاد گاه شان قصر هندوان به دار بقا ارتحال کرده و در آن جا نیز دفن شدند. در وقت وفات 73 ساله بودند. امروزه به محل دفن ایشان ده بهاء الدین یاد می شود که واقع در نزدیکی بخارا است.